Bateria z Bagdadu. Czy w starożytności znano elektryczność?
Czy mieszkańcy starożytnej Mezopotamii mieli pojęcie o energii elektrycznej? Odkrycie z 1938 roku sugeruje, że jest to możliwe.
18 lipca 1938 roku, archeolog Wilhelm Konig prowadząc wykopaliska w okolicy Khujut Rabu na obrzeżach Bagdadu, znalazł tajemniczy przedmiot. Dziwny artefakt składał się z naczynia z gliny (zatkanego korkiem ze smoły) oraz żelaznego pręta owiniętego miedzianą blaszką.
Wstępne badania wykazały, że znajdujący się w środku skorodowany miedziany walec uległ zniszczeniu na skutek kwaśnego czynnika – octu lub wina, w którym zanurzona była miedź.
Czy starożytne cywilizacje używały prądu?
Według naukowca miedź i żelazo były elektrodami, elektrolitem zaś — zwykły ocet. Do uszczelnienia naczynia oraz izolacji elektrycznej służyła smoła.
Oczywiście całe założenie jest jak najbardziej sensowne, gdyby nie fakt, że pierwsze opisane doświadczenia z elektrycznością wykonano w Europie dopiero na przełomie XVIII i XIX stulecia. Wiek naczynia datowany jest natomiast na okres pomiędzy 250 r. p.n.e. a 224 r. n.e.
Jak wyglądała bateria z Bagdadu?
Wilhelm Konig opisał dokładnie swoje niecodzienne znalezisko:
Było to lekkie gliniane naczynie bez szyjki, w którym przy pomocy asfaltu umocowano miedziany cylinder. Wysokość wazy nie przekraczała 15 cm. Wewnętrzny miedziany cylinder z denkiem miał średnicę 2,5 cm i wysokość ok. 9 cm. W cylindrze znajdował się całkowicie skorodowany żelazny pręt, umocowany asfaltowym korkiem, przy czym górny koniec pręta wystawał 1 cm nad korkiem i był pokryty szarą, całkowicie utlenioną warstwą metalu, przypominającego ołów. Dolny koniec pręta nie sięgał dna miedzianego cylindra, na którym była warstwa asfaltu grubości ok. 3 mm.
Zainteresowani tematem naukowcy przeprowadzi kilka niezależnych od siebie eksperymentów, używając wiernych kopii znalezionych artefaktów. Badania wykazały, że każda bateria dawała w ciągu 18 dni prąd o napięciu 0,25-0,5 V i natężeniu 0,5 A.
Co więcej, porównano także artefakt z innymi podobnymi naczyniami znalezionymi w tym rejonie świata. Wszystkie nosiły ślady korozji i były poddawane działaniu kwasu. Część z nich zawierała także cienkie pręty z żelaza i brązu.
Badacze doszli do wniosku, że dla podwyższenia napięcia baterie mogłyby łączone szeregowo.
Zasada działania baterii z Bagdadu:
Aby zobrazować zasadę działania baterii z Bagdadu, wystarczy wykonać proste doświadczenie, do którego będziemy potrzebować: miedziany drut, stalowy gwóźdź, sok z cytryny (lub ocet), miernik uniwersalny i naczynie (nie koniecznie gliniane).
Należy dodać, że wszystkie materiały wykorzystywane do budowy takiej baterii były dostępne w starożytności bez trudu.
Do czego mogła służyć bateria z Bagdadu?
Istnieje wiele teorii zastosowania tego urządzenia przez starożytnych mieszkańców Mezopotamii. Najbardziej prawdopodobna mówi o tym, że bateria służyła do galwanizacji (procesu stosowanego w złotnictwie) i nanoszenia cienkich warstw metalu na inne powierzchnie metalowe.
Jak się okazuje jeszcze do niedawna, bagdadzcy złotnicy używali do złocenia własnoręcznie budowanych ogniw galwanicznych, których budowa różniła się zasadniczo od innych tego typu urządzeń rozpowszechnionych na świecie.
Za takim zastosowania niecodziennego znaleziska przemawiał również fakt, że wśród wykopalisk znaleziono także liczne przedmioty pokryte cienką warstwą złota.
Inna teoria mówi, że bateria z Bagdadu mogła być wykorzystywana w elektroterapii, która była stosowana już w czasach starożytnych (ówcześni lekarze stosowali w podobnym celu odpowiedniego gatunku ryb) lub do celów religijnych.
Niestety nie ma już możliwości przeprowadzenia kolejnych badań i testów baterii z Bagdadu. Obiekt znajdował się w muzeum w Bagdadzie, które zostało splądrowane podczas II wojny w Zatoce Perskiej w 2003 roku.
Według szacunków muzeum skradziono ok. 15 tys. eksponatów, w tym baterię z Bagdadu.
Zobacz również: 5 do tej pory niewyjaśnionych zagadek ludzkości
Oceń artykuł
